Slaaptekort symptomen, oorzaken en tips

De gevolgen van slaaptekort op korte en lange termijn variëren. Op korte termijn kun je last krijgen van kleine vervelende gevolgen. Op langere termijn kan slaaptekort levensgevaarlijk zijn. In dat geval ontwikkel je over een langere periode van slaapgebrek chronische ziekten of acute problemen in belangrijke organen zoals het hart. Dat zijn fysieke klachten van slaaptekort.

Ook kunnen bij slaaptekort de gevolgen psychisch van aard zijn. Als je last hebt van psychische klachten die je zelf niet op kunt lossen, raadpleeg dan een psycholoog.

Dit zijn de fysieke gevolgen van slaaptekort:

• Gewichtstoename. Hormonen worden beïnvloed door slaaptekort met negatieve gevolgen voor de stofwisseling in je lichaam. Daardoor nemen de kilo’s vet toe. Vooral buikvet en vet op de heupen nemen toe.
• Diabetes. In navolging op een verstoorde stofwisseling, vergroot je ook de kans op diabetes type 2. Dat komt door chronisch slaaptekort waarbij het metabolisme verstoort wordt en bijdraagt aan insulineresistentie.
• Hart- en vaatziekten. Hoge bloeddruk, beroertes, vaatproblemen en andere cardiovasculaire problemen worden vaak geassocieerd met stress en slaaptekort.
• Verzwakt immuunsysteem. Je weerstand gaat achteruit van slaaptekort. Dat komt door de ‘opruimfunctie’ die je lichaam heeft tijdens de slaap. Door een verzwakt immuunsysteem is je weerstand tegen infecties en bacteriën laag.
• Vererging van pijn. Bij bestaande pijnlijke aandoeningen of acute pijnlijke situaties kan de beleving van pijn erger zijn door slaaptekort. Je zenuwstelsel reageert minder nauwkeurig bij minder slaap, waardoor je pijn anders en vaak heftiger ervaart.

Dit zijn de mentale gevolgen van slaaptekort:

• Minder scherp. Je bent overdag minder alert waardoor je traag reageert.
• Concentratieproblemen. Na enkele nachten of soms zelfs weken slecht slapen is vermoeidheid een van de eerste gevolgen van slaaptekort. Dit kan leiden tot concentratieproblemen, lange reactietijd en een futloos en leeg gevoel.
• Stemming niet onder controle. Hoe je gemutst bent hangt vaak af van de hoeveelheid kwalitatieve nachtrust die je hebt. Bij langdurig slaapgebrek ontwikkel je overprikkeling op iedere simpele gebeurtenis, stemmingswisselingen en angstgevoelens.
• Stress en spanning. Gezien het feit dat stress vaak juist de oorzaak is van slaaptekort, verhoogd je stressniveau in je lichaam ook dóór slaaptekort. Dit kan een visuele cirkel worden die alleen met rust in je hoofd en een goede nachtrust te doorbreken is.
• Hersenfunctie verminderd. Je hersenen resetten tijdens de slaap. Bij kort, licht of niet lang genoeg slapen gaat je hersenfunctie achteruit. Dat merk je door het slechter worden van je aandacht, geheugen en creativiteit. Ook verminderen je prestaties op school, werk of bij dagelijkse activiteiten. Sommige mensen merken het aan minder oplossingsgericht kunnen denken en vermindering van creativiteit.
• Coördinatie, reactievermogen en concentratie. Slaapgebrek verhoogd de kans op ongevallen. Door verminderde coördinatie, traag reactievermogen en slechte concentratie kan fietsen of autorijden tot gevaarlijke situaties leiden.
• Emotionele instabiliteit. Het reguleren van emoties (inleving, meedenken, aandacht geven) is moeilijker bij slaaptekort. Dit kan leiden tot emotionele uitbarstingen in boosheid of verdriet. Dat heeft het meeste invloed bij de mensen die emotioneel het dichts bij je staan. Vaak is dat onbewust de veilige plek om emotionele instabiliteit te tonen.
• Onbalans in hormoonbalans. Ook je hormoonbalans kan van slaapgebrek niet goed functioneren. Stemming, eetlust en energie worden beïnvloed door een disbalans in je hormonen.
• Verslechterde cognitieve gezondheid op lange termijn. Nog steeds is chronisch slaaptekort dat verband houdt met een verhoogd risico op het ontwikkelen van neurodegeneratieve aandoeningen, zoals de ziekte van Alzheimer onderwerp van wetenschappelijk onderzoek en discussie.